Psikolog Gökçen Egem Değirmenci

Güven doğuştan gelmez. Kişilik özelliklerimiz, mizacımız ile çevremizle kurduğumuz ilişkilerin birleşimi güveni oluşturur. Güven kişinin yaşamında iyi ilişkiler kurulmasını ve sürdürmesini sağlayan önemli bir bileşendir. Güvenin oluşmasını sağlayan bilişsel, duygusal ve davranışsal boyutları vardır. Kişinin başkasının onaylamalarına, sözlerine ve vaatlerine güvenmesi için sahip olduğu inanç, beklenti, görüş ve birikmiş bilgiler güvenin bilişsel boyutunu oluşturur. İlişki içinde olan kişileri birbirine bağlayan duygusal bir bağın olmasında ise güvenin duygusal boyutu etkilidir. Güven; risk almayı, karmaşık, belirsiz durumlara karşı başa çıkmaya yarayan davranış biçimlerini içermesinde güvenin davranışsal boyutu etkilidir.

Yas sürecindeki tepkilerin şiddet, yoğunluk ve süre açısından farklılaşması patolojik ve normal yas sürecini ortaya çıkarır. Yasın yaşanma şekillerine göre normal yas, patolojik yas, travmatik yas ve komplike yas olarak sınıflandırabiliriz. Normal yas sürecinde yaşanan belirtilerin şiddeti ve yoğunluğu zaman geçtikçe azalır ve bireyin rutin işlevine dönmesi beklenir. Patolojik yas çözülemeyen ve rutin işlevselliği dönmeyi engelleyen durumlarda ortaya çıkar. Patolojik yas; gecikmiş, maskelenmiş, kronik ve abartılmış yas durumlarında görülür. Travmatik yas kaybedilen kişinin ölüm nedeni ile ilişkiliyken komplike yas kaybedilen kişinin ölümünü reddedilmesi sonucu ortaya çıkmaktadır.

Güven doğuştan gelmez. Kişilik özelliklerimiz, mizacımız ile çevremizle kurduğumuz ilişkilerin birleşimi güveni oluşturur. Güven kişinin yaşamında iyi ilişkiler kurulmasını ve sürdürmesini sağlayan önemli bir bileşendir. Güvenin oluşmasını sağlayan bilişsel, duygusal ve davranışsal boyutları vardır. Kişinin başkasının onaylamalarına, sözlerine ve vaatlerine güvenmesi için sahip olduğu inanç, beklenti, görüş ve birikmiş bilgiler güvenin bilişsel boyutunu oluşturur. İlişki içinde olan kişileri birbirine bağlayan duygusal bir bağın olmasında ise güvenin duygusal boyutu etkilidir. Güven; risk almayı, karmaşık, belirsiz durumlara karşı başa çıkmaya yarayan davranış biçimlerini içermesinde güvenin davranışsal boyutu etkilidir.

Mahcubiyet duygusu toplum içinde yerine getirilemeyen görevlerden ya da sahip olduğumuz benliğimiz (gerçek benlik) ile olmak istediğimiz benliğimiz (ideal benlik) arasındaki farkın fazla olduğu zaman deneyimleriz. Övgü gibi başkalarından pozitif geri bildirim aldığımızda da mahcubiyet duygusunu hissedebiliriz. Mahcubiyet duygusu ortaya çıktığında yüz kızarması gibi fizyolojik tepkiler, zihinsel karışıklık, benlik değerinin azalması gibi sonuçları olduğundan mahcubiyet duygusunu deneyimlemeyi istemeyiz.

Utanç duygusu kişinin benliği ile ilgiliyken suçluluk duygusu belirli bir olay ile ilgili olarak ortaya çıkar. Genel olarak utancın benlik odaklı, suçluluğun davranış odaklı olduğu yargısı hakimdir. Utanç, bireyin kendisi için benimsemiş olduğu ideal olan veya başkalarının beklentilerine göre kendisinde algıladığı eksikliklerden kaynaklanır. Suçluluk ise önceden öngörülmüş ya da içselleştirilmiş standartlarda ihlallerin olmasıyla ortaya çıkar. Suçluluk duygusunun ortaya çıkmasında kişi yaptığı davranışın sorumluluğunu alır. Utanç ve suçluluk duygusunun benzeşen özellikleri olmasına rağmen ihlal veya başarısızlığın türü, benlik ve davranış ayrımı, davranış eğilimin türü gibi kriterler ile ayrışmaktadır.

İlişkilerimizde duygularımızı ifade etmek için beş sevgi dili kullanırız. Bu sevgi dilleri; olumlu- onaylayıcı sözler, kaliteli zaman, hediye almak, hizmet-yardım eylemleri ve fiziksel temastır. İlişkilerimizde duygularımızı ifade etme şeklimiz ve bunun partnerimiz tarafından nasıl algılandığına bağlı olarak ilişkileri etkiler. Hepimizin sevgiyi alma ve verme dili birbirinden farklı olabilir. Bu yüzden hem kendi sevgi dilimizi hem de partnerimizin sevgi dilini bilmemiz daha derin ve sağlıklı ilişki kurabilmemiz açısından önemlidir.

İlişkiyi sürdürme davranışlarının ise 5 stratejik davranışı vardır ve bu stratejiler güçlü ilişkilerin temelini oluşturur. Bu stratejiler; güvence, olumluluk, açıklık, paylaşılan sosyal çevre ve paylaşılan görevlerdir. İlişkiyi devam ettirme stratejilerinin sürdürülmesinde en önemli noktalardan biri bu davranışı partneri tarafından fark edildiğini ve takdir edildiğini bilmektir. İlişkilerin mutlu bir şekilde devam etmesi için hem çaba hem de ilişkiyi sürdürme stratejilerinin kullanılması ve bu stratejiler kullanıldığında da takdir edilmek önemlidir.

Duygusal emek veya duygusal işçilik; çalışanların gerçek duygularının yerine kurumların talep ettiği duyguları hissetmesi ve göstermesidir. Çalışanlar kurumsal amaçlarını elde etmek için duygularını gösterimi konusunda var olan kurallara uymak zorundadır. Duygusal emek, çalışanların iş hayatında yüz ve vücut ifadelerini kontrol edebilmesidir. Duygusal emek, müşterilere etkileşim gerektiren veya hizmet sektörü olarak adlandırılan tüm işlerde karşımıza çıkmaktadır. Müşteri etkileşiminin daha yoğun olduğu işlerde, duygusal emek önemli bir stres kaynağı halinde gelebilmektedir.