Blog

Çocuklar dünyayı bakımvereninin gözünden tanır. Annesinin gözündeki parıltıdan değerli olduğu mesajını alır. Yok sayılan, görülmeyen çocuklar yetişkinlikte duygusal yoksunluk şemasına sahip bireyler haline gelebilir.

Orta yaş krizi, genellikle 40-60 yaş aralığında ortaya çıkar ve bireylerin yaşamlarının anlamını sorguladığı, geçmiş başarılarını ve gelecekteki hedeflerini değerlendirdiği bir dönemdir. Bu süreçte kariyer değişimi yaygındır ve stres, kaygı, kimlik karmaşası ve depresyon gibi duygusal zorluklar yaşanabilir. Bu dönemde, kişinin kendi değerlerini tanıması, sosyal destek ve profesyonel yardım araması önemlidir.

Kişilerin yer, zaman ve durum fark etmeksizin kendileri hakkında çok fazla detay anlatmaları oversharing olarak bilinmektedir. Bu durum yüz yüze veya sosyal medya araçları aracılığıyla olabilmektedir. Bunu yapan kişiler yalnız kalmamak, yeni girdikleri ortamda hemen kabul edilmek, başkalarının dikkatini çekmek gibi nedenlerden yapabilirler. Fakat kendisinin, ne anlattığının ve paylaştığının farkına varıp kendini durdurarak bu durumun önüne geçebilir.

Online bir şekilde kumar oynayabilme fırsatı bireylerin erişilebilirliğini kolaylaştırdığı için kumar bağımlılığı gelişmesini hızlandırmaktadır. Sanal kumar bağımlılığının yaygım belirtileri bireyin para kaybetmesine rağmen oynamaya devam etmesi, kumar dışında keyif verici aktivitelere karşı ilgi kaybetmesi, oynamadığında veya bırakma girişimlerinde huzursuzluk ve sinirli hissetmesi olarak tanımlanabilir.

Mükemmellik illüzyonunun pompalandığı günümüz dünyasında annelerden beklenti yüksek olmaktadır. Bu nedenle çoğu zaman kendilerini yetersiz ve kusurlu hissetmektedirler. Ancak bilinmelidir ki çocuğun ihtiyacı her şeyi kusursuz yapmaya çalışan anne değil, yeterince iyi annedir. Bu şekilde gerçek hayattaki zorluklarla başa çıkabilen, dayanıklı ve çözüm odaklı bireyler yetiştirilebilir.

Bilinçaltı, günlük yaşantımızı büyük ölçüde etkileyen farkında olmadığımız zihinsel bir güçtür. Otomatik süreçleri yönetir, duygusal tepkilerimizi şekillendirir ve geçmiş deneyimlerimize dayalı davranışlarımızı belirler. Rüyalar bilinçaltımızın mesajlarını yansıtır ve bazı psikolojik bozuklukların kökeninde yatar.

Toplumda, kendini gözeten insanlar genellikle bencil olarak nitelendirilir, ancak bu kavramın olumsuz bir anlamı olduğu kadar olumlu yönleri de vardır.Kişinin kendi ihtiyaçlarına önem vermesi, psikolojik dayanıklılığını artırır ve sağlıklı ilişkiler kurmasına yardımcı olur. Bencillik, dengeli bir şekilde uygulandığında kişisel gelişim ve sağlıklı ilişkiler açısından faydalı olabilir. Bu nedenle, bencillik ve özşefkat arasında denge kurmak, bireysel ve toplumsal düzeyde daha sağlıklı bir yaşamı destekler.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu (BKB), kişinin sürekli olarak başkalarına bağımlı olma ihtiyacı hissetmesi ve kendi başına karar verememesiyle karakterize edilir. Belirtileri: • Karar alma zorluğu • Sorumluluk almaktan kaçınma • Ayrılma korkusu • Destek arayışı • Yalnız kalma korkusu • Özgüven eksikliği • Başkalarının isteklerine aşırı uyum sağlama

Karakteristik özelliklerin romantik ilişkilere yansıdığı gözlemlenir. Olumlu kişilik özelliklerin yanı sıra olumsuz kişilik özellikler de vardır. Bunlar da kişinin davranışlarına yansır. Örneğin; kişinin empati yapamaması, kişinin benmerkezci olması, kişinin partneriyle yakınlık kuramaması ve ona duygusal olarak destek verememesi gibi kişinin olumsuz davranışları romantik ilişkisini etkileyebilir. Bu özelliklere sahip kişilere narsist kişiler denilir. Bu kişiler romantik ilişkilerinde kontrol edebilecekleri insanlarla ilişki kurmak isterler.

Uyumsuz hayal kurma (maladaptive daydreaming), bir çeşit hayal kurma bağımlılığı olarak tanımlanmaktadır. Çoğu zaman hikaye tarzında, bir olay örüntüsünün ilerletilmesi şeklinde görülmektedir. Hayal kurmaya karşı duyulan yoğun istek kişiyi işe geç kalma, erteleme davranışı gösterme, sosyal ortamlardan uzak kalma ve akademik başarısızlık gibi sorunlarla baş başa bırakabilir.

Güven doğuştan gelmez. Kişilik özelliklerimiz, mizacımız ile çevremizle kurduğumuz ilişkilerin birleşimi güveni oluşturur. Güven kişinin yaşamında iyi ilişkiler kurulmasını ve sürdürmesini sağlayan önemli bir bileşendir. Güvenin oluşmasını sağlayan bilişsel, duygusal ve davranışsal boyutları vardır. Kişinin başkasının onaylamalarına, sözlerine ve vaatlerine güvenmesi için sahip olduğu inanç, beklenti, görüş ve birikmiş bilgiler güvenin bilişsel boyutunu oluşturur. İlişki içinde olan kişileri birbirine bağlayan duygusal bir bağın olmasında ise güvenin duygusal boyutu etkilidir. Güven; risk almayı, karmaşık, belirsiz durumlara karşı başa çıkmaya yarayan davranış biçimlerini içermesinde güvenin davranışsal boyutu etkilidir.

Reddedilme korkusu, başkaları tarafından reddedilmeyi kaygıyla bekleme, reddi algılamaya hazır olma ve algıladığında aşırı tepki gösterme olarak tanımlanır. Kaygı, depresyon gibi pek çok psikolojik rahatsızlıkla ilişkili olmasının yanı sıra, ilişkilerin bozulmasında da rol oynayarak kişiyi yalnızlaştırabilmektedir. Bu hassasiyete sahip olanların içinde bulunduğu kaygılı beklenti ve öfke, onları düşmanca davranmaya itebilecek ya da zaten reddedileceklerini düşünerek onları ilişkilerden uzaklaştırıp yalnızlaşmalarına sebep olabilecektir.

Yalnızlık, kişinin algılayışına göre değişen, sosyal ilişkilerde yetersizlik durumudur. Psikolojik rahatsızlığı olan kişilerde bu rahatsızlığın gelişiminde ve ilerlemesinde yalnızlık algısının olumsuz bir rolünün olduğu bulunmuştur.​Sosyal yaşam insanların hayatının bir parçasıdır ve psikolojik iyi oluşun sağlanması için kişinin sevdiği insanlardan destek alabilmesi ve kendisini yalnız hissetmemesi önemlidir.

Yas sürecindeki tepkilerin şiddet, yoğunluk ve süre açısından farklılaşması patolojik ve normal yas sürecini ortaya çıkarır. Yasın yaşanma şekillerine göre normal yas, patolojik yas, travmatik yas ve komplike yas olarak sınıflandırabiliriz. Normal yas sürecinde yaşanan belirtilerin şiddeti ve yoğunluğu zaman geçtikçe azalır ve bireyin rutin işlevine dönmesi beklenir. Patolojik yas çözülemeyen ve rutin işlevselliği dönmeyi engelleyen durumlarda ortaya çıkar. Patolojik yas; gecikmiş, maskelenmiş, kronik ve abartılmış yas durumlarında görülür. Travmatik yas kaybedilen kişinin ölüm nedeni ile ilişkiliyken komplike yas kaybedilen kişinin ölümünü reddedilmesi sonucu ortaya çıkmaktadır.

Terk edilmek, çoğu kişi için acı veren bir deneyimdir. Bazı bireylerin, yakınlık kurmuş olduğu kişiler tarafından terk edileceğine dair inancı oldukça fazla ve tahrip edicidir. Kişiler, terk edilmeye dair herhangi bir bulgu yokken bile çevresiyle olan ilişkilerinde aşırı tetiktedir ve yoğun olarak terk edilme kaygısı yaşamaktadır.

Sosyal öğrenme, bireyin toplum ve sosyal kurallara uyum sağlamak aracıyla diğer insanları izleyip gözlemleyerek öğrenmesidir. Gözlemleyerek öğrenme davranışın sadece taklit edilmesi değildir. Gözlemlemek bireyi bilgilendirir, toplum kurallarını daha iyi anlamasını sağlar ve kendileri için faydalı olan durumlarda davranışın tekrar edilmesini sağlar. Üç ana faktörü vardır; birey, çevre ve davranış. Bu üç faktör sürekli etkileşim halindedir ve birbirlerinden etkilenirler.

Kabul etmesi zor duygu ve düşüncelerin varlığı söz konusu olduğunda kaygının bastırılması ve daha kabul edilebilir bir forma dönüştürülebilmesi için bireyin farkındalığı olmadan işleyen stratejiler olan savunma mekanizmaları kullanılır. Savunma mekanizmaları çocukluk döneminde gelişmeye başlamaktadır.

Kişilik, tüm bireylerin kendilerine özgü olan karakteristik yapılarıdır. Kişilik tiplerini belirlemede yardımcı olan Beş Faktör Kişilik Kuramı geliştirilmiştir. Bu beş faktör dışadönüklük, nevrotiklik, deneyime açıklık, sorumluluk ve uyumluluk şeklinde sıralanabilir. Dışadönük bireyler sosyalleşme konusunda sıkıntı yaşamazlar. Nevrotik bireyler stresle baş etmekte güçlük çekerler ve duygusal anlamda dengesiz olurlar. Deneyimlere açık olan bireyler meraklı olurlar. Sorumluluk sahibi bireyler disiplinli ve kontrollü olurlar. Uyumlu bireyler insancıl ve dost canlısı olurlar.

Güven doğuştan gelmez. Kişilik özelliklerimiz, mizacımız ile çevremizle kurduğumuz ilişkilerin birleşimi güveni oluşturur. Güven kişinin yaşamında iyi ilişkiler kurulmasını ve sürdürmesini sağlayan önemli bir bileşendir. Güvenin oluşmasını sağlayan bilişsel, duygusal ve davranışsal boyutları vardır. Kişinin başkasının onaylamalarına, sözlerine ve vaatlerine güvenmesi için sahip olduğu inanç, beklenti, görüş ve birikmiş bilgiler güvenin bilişsel boyutunu oluşturur. İlişki içinde olan kişileri birbirine bağlayan duygusal bir bağın olmasında ise güvenin duygusal boyutu etkilidir. Güven; risk almayı, karmaşık, belirsiz durumlara karşı başa çıkmaya yarayan davranış biçimlerini içermesinde güvenin davranışsal boyutu etkilidir.

Bireyler tıbbi bir problem olmadan çocuk sahibi olmayı istememesi, günümüzde gönüllü çocuksuz olarak adlandırılıyor. Yaygın kanının aksine, gönüllü çocuksuz bireyler ileriki yıllarda verdikleri karardan pişman olmadıklarını bildiriyorlar. Bireylerin bu kararı vermesindeki motivasyonlar finansal avantaj, ebeveyn olma yetkinliğinin hissetme, kendine ve ilişkilerine daha çok vakit ayırma ve doğumu travma algılama gibi süreçler yer alıyor.

Sanat terapisi temelde, içsel yaşantıların sanat aracılığıyla ifade edilmesidir. Sanat terapisi ortaya çıkan sanatsal ürünle değil süreçle ilgilenir. Temel ama birey bireyin bu süreçte içsel çatışmalarının duygu ve düşüncelerinin farkına vararak içgörü kazanmasıdır. Sanat terapisi psikoloji alanında kullanıldığı gibi diğer pek çok alanda da işlevsellik göstermektedir.

Psikodinamik Terapi, kişinin çocukluktan itibaren getirdiği geçmiş ve tekrarlanan ilişki örüntüleri, arzuları ve fantezileri, geliştirdiği kalıp ve düşünceleri, terapi ilişkisi ve kişilerarası ilişki örüntüleri üzerinde çalışan bir yöntemdir. Amaç, danışanın geçmişinin şu anki davranışlarına olan etkilerini araştırmak, kişiliğin bilinmeyen ya da farkedilmeyen yönlerini ortaya çıkarmak ve kişiye içgörü kazandırmaktır. Kısacası, kişinin terapi sonunda kendi kişisel ve içsel özgürlüğüne ulaşmasına yardımcı olmaktır.

Pasif agresif tutum, kişinin bastırmaya çalıştığı öfkesinin veya sakladığı saldırganlığının dolaylı yollarla ortaya çıkmasıdır. Olumsuz tepkileri doğrudan göstermeyerek kişi kendini olası olumsuz cevabın sorumluluğunu almaktan korumaya çalışmaktadır. Kişinin bu pasif agresiflikle başa çıkabilmesi için yapabileceği bazı şeyler vardır. Kendi davranışlarını tanıması yıkıcı tepkilerin ortaya çıkmasını önlemek için etkili bir yol olabilmektedir. Pasif agresif kişiliklerde terapi desteği oldukça fayda sağlamaktadır.

Yetersizlik ve başkasına bağımlılık duygusu, kişilerin maruz kaldığı işlevsiz ebeveynlikten kaynaklanabilir ve erken çocukluk döneminden itibaren oluşur. Bu kişiler yeni kararlar alacakları zaman sürekli bir başkasına danışma eğilimindelerdir. Tek başlarına yeni bir durumla baş etmek zorunda kalmaktan çok endişe duyarlar. Kendileri keşfetmektense hep bir başkasının onlara yol göstermesine ihtiyaç duyarlar. Bu davranışlarının altında yatan temel düşünce “beceriksizim ve bu nedenle başkalarına bağlıyım” dır. Terapide, bu bireylerde öncelikle yeterlilik duygusunu geliştirmek ve bağımlı davranışları azaltmak hedeflenir. Kendilerine yönelik olumsuz yargıları değiştirilir ve tek başlarına eylemde bulunabilmeleri desteklenir.

Bağlanma, bebeklikte başlayan bir süreçtir ve bebek ile bakımveren arasındaki ilişkinin kalitesiyle ilgilidir. Bakımveren, bebeğin ihtiyaçlarını gideriyorsa ve gerekli sevgiyi veriyorsa güvenli bağlanma gerçekleşir. Bebeklikte oluşmaya başlayan bu bağlanmanın yetişkinlik dönemine yansıması da İçsel Çalışan Modellerdir. Bireyler, bebekliklerindeki kurdukları bağlanma örüntüsünü sürdürebilmekle beraber değişen sosyal çevresiyle birlikte yeni bağlanma türleri de geliştirebilirler. Yetişkinlik döneminde geliştirilen bağlanma türlüleri “Güvenli Bağlanma” , “Saplantılı Bağlanma” , “Kayıtsız Bağlanma” , “Korkulu Bağlanma” olarak gruplanmaktadır.

Büyüklenmeci bir kişiliğe sahip insanlar kendilerinin başkalarından farklı ve özel olduklarına inanırlar. Alma verme dengesini kabul etmezler, karşılık vermeseler bile ihtiyaçlarını gidermeyi, başkalarına zarar verecek olsa dahi istediklerini yapmayı, söylemeyi kendilerine hak görürler. Terapide amaçlanan ise danışanın diğer insanlardan farklı ayrıcalıklara sahip olmadığını görmesine ve alma verme dengesini kavrayıp içselleştirmesine yardımcı olmaktır.

Ebeveynleşme, aile yapısının bozulması sebebiyle çocukların gelişim dönemine uygun olmayan sorumlulukları üstlenmesi, bu sorumlulukları yerine getirmek için ebeveyniyle yaptığı rol değişimidir. Ebeveynleşme sürecinde çocuk ile ebeveyn arasında alma-verme dengesi ve karşılıklılık sağlanmazsa çocuğun kişilik gelişiminde sorunlar oluşabilir.

Bazı kişiler ebeveyn figürü olarak gördüğü bireylere yönelik çok yoğun bir duygusal bağlılık ve yakınlık hissetmektedir. Kişi ebeveyn figürünün düşüncelerini, eylemlerini içselleştirir, bu düşüncelere uymayan kendi düşüncelerini ise yokmuş gibi baskılar. Yapışık olma hali kişilerin kendilerine ait bir kimlik geliştirmesine engel olmaktadır. Bireyler kendi yetenekleri ve istediklerini gerçekleştiremedikleri bir boşluk duygusu yaşarlar.

Hayatı boyunca mükemmeli arayan kişiler, her zaman en iyi olanı yapmak ve kusursuz olmak için çabalamaktadır. Mükemmelliyeçi kişiler büyük oranda yüksek standartlara sahip olma eğilimine sahiptir. Yüksek standartlar, bireyin kusurluluk veya başarısızlık duygularını telafi edebilmek için ortaya çıkabilir.

Külkedisi sendromu olarak da bilinen bu sendrom Külkedisi çizgi filminden gelmektedir. Bir yakışıklı prens Sindirella’yı zor hayatından çıkarıp alır. Bir kadın aslında bir erkeğe ihtiyaç duymadan mutlu bir şekilde hayatını idame ettirebilme gücüne sahipken bu komplekse sahip olan kadınlar hayatlarının daha güzel bir şekilde geçmesi, daha mutlu olmak ya da hayatta var olmak için bir erkeğe ihtiyaç duyarlar. Tamamlanmak için bir erkeğe ihtiyaçları vardır. O kişi geldiği zaman hayatı tamamlanacaktır, eksik yanı dolacaktır ve artık hayattan keyif alabilecektir.

Bağımlılık; bir maddenin fiziksel, ruhsal ya da sosyal sorunlara sebep olmasına rağmen alımına devam edilmesi, bırakma isteğine karşılık bırakılamaması ve maddeyi alma isteğinin durdurulamamasıdır. Sosyal, psikolojik, biyolojik, genetik ve davranışsal sebeplerden kaynaklandığı bilinir. Bağımlılık tedavi edilebilir bir hastalıktır. Özellikle tedavide kullanılan ilkeleri yerine getiren kişilerin maddeyi bırakma oranı oldukça yüksektir.

Sigmund Freud kişilerin saçma olarak nitelendirdiği rüyaları savunma mekanizması olarak nitelendirmiştir. Yani rüyalar gösterilmek istenen duygu ya da düşünceleri bazen sansürler bazen de anlamsız şekilde gösterir. Yaygın ve tipik rüyaları 9 başlık altında toplayabiliriz. Bu rüyalar: kovalanmak, düşmek, toplum içinde çıplak olmak, diş kaybetmek, ölmek, sınava girmek, sadakatsizlik, uçmak ve hamilelik başlıkları altında toplanabilir.

Concorde Sendromu yaşayan bireyler , sağlıksız ilişkilerini bitirmekte güçlük çeker. lişkideki çıkmazlara rağmen ilişkiyi sürdürme isteğine daha fazla sahip olunması bu yanılsamanın bir işaretidir. Bitmeye mahkûm olan işleri, ilişkileri, yatırımları bitirmeyi öğrenmeliyiz. Bireyin, gördüğü zararı kabullenip kendi benliğine yönelmesi gerekir.Vazgeçilecek durumu ve zamanı bilmek gerçekçiliktir.

Öfke, hafif bir rahatsızlıktan şiddetli kızgınlık ve hiddete kadar değişebilen bir duygudur. Arada sırada sinirlenmek ya da sakinliği kaybetmek öfke problemi veya öfke kontrol sorunu yaşadığınız anlamına gelmez. Öfke probleminin doğru bir şekilde tanımlanması için ruh sağlığı uzmanlarının duygu, düşünce ve fiziksel açıdan değerlendirmesi gerekir. İnsanlar onları öfkelendiren kişi ve olaylardan kurtulamayabilir, kaçamayabilir ya da onları değiştiremeyebilir ancak tepkilerini kontrol etmeyi öğrenebilirler.

Her bireyin farkındalık, odaklanma ve dikkat düzeyi birbirinden farklıdır. Farkındalık düzeyi bireylerin arkadaşlık, aile veya romantik ilişkilerini de yakından etkileyen bir unsurdur. Kişinin farkındalığı ne kadar yüksek olursa, davranışlarının altında yatan motivasyonu ve kaynakları daha yetkin bir şekilde algılayabilir.

Karamsar kişiler, olumlu yaşantılarını göz ardı ederler ve geçmiş ve gelecek olan olumsuzluklara odaklanırlar. Bir şeylerin ters gideceğine, bu tersliklerin etkilerinin kalıcı olacağına, girişimlerinin başarısız olacağına, tüm kötülüklerin onların başına geleceğine dair abartılı inançları vardır. Olumsuz düşünceleri tekrarla zihinlerinde döndürme anlamına gelen “ruminasyon” bu kişilerde sık görülür. Kaygılı, kararsız, şikayetçi, gergin, depresif özellikler gösterirler.

Mahcubiyet duygusu toplum içinde yerine getirilemeyen görevlerden ya da sahip olduğumuz benliğimiz (gerçek benlik) ile olmak istediğimiz benliğimiz (ideal benlik) arasındaki farkın fazla olduğu zaman deneyimleriz. Övgü gibi başkalarından pozitif geri bildirim aldığımızda da mahcubiyet duygusunu hissedebiliriz. Mahcubiyet duygusu ortaya çıktığında yüz kızarması gibi fizyolojik tepkiler, zihinsel karışıklık, benlik değerinin azalması gibi sonuçları olduğundan mahcubiyet duygusunu deneyimlemeyi istemeyiz.

Travmatik yaşantılar kişinin dengesini bozan, çoğunlukla beklenmedik, yoğun dehşet ve kaygı yaratan ve fiziksel bütünlüğe karşı tehdit oluşturan olaylardır. Kişilerin iyilik hallerini korumak ve deneyimlenen travmanın daha sonrasında başka olumsuz sonuçlara neden olmasını önlemek amacıyla travma yaşayan kişilerin bu dönemde psikolojik destek alması önemlidir. Psikolojik destek, travmaya maruz kalmış kişinin güçlü yönlerine odaklanarak travma öncesi olan işlevselliğine geri dönebilmesine yardımcı olur.

EMDR terapisine göre anılar, beynimizde o anki ses, koku, imgeler, duygu ve düşüncelerle birlikte işlemlenir, öğrenilir ve işlevsel hale gelir. Ancak travmalarda bu durum böyle olmaz ve anılar işlemlenemez. Migren, kişinin hayatını oldukça olumsuz etkileyen, şiddeti ve sıklığına göre kişiyi atak sırasında işlevsizleştiren ve stres yaratan bir hastalıktır. EMDR’la migren üzerine çalışmalar yapılmış ve EMDR’ın migrenin olumsuz etkilerini azalttığı ortaya koyulmuştur. EMDR terapisi alan migren hastalarının zamanla daha az ilaca başvurdukları, acile gitme sıklıklarının azaldığı, ağrıların şiddeti ve sıklığının azaldığı, bazense ortadan kalktığı görülmüştür.

Yutma fobisi, kişilerin yiyecek ve içecekleri tüketirken, hatta bazen tükürüklerini yutarken yaşadıkları zorluk ve yoğun kaygı olarak kendini gösterir. Bu fobinin ortaya çıkışı genellikle bir boğulma yaşantısıyla birlikte olur. Kişi boğulmaktan kaçınmak için güvenlik davranışları geliştirir ve bu davranışlar zamanla fobisini pekiştirir. Özellikle katı yiyecekleri yiyememe, çorba gibi sıvı yiyeceklerden yardım alma, hap gibi büyük ilaçları içememe, pipet kullanma vb. bu davranışlardandır. Terapide kişinin hangi besinleri tüketirken en çok kaygılandığı, nedenleri ve güvenlik davranışları öğrenilir ve bir yol haritası oluşturulur. Belli egzersizlerle birlikte maruz bırakarak kişinin kaçındığı davranışlar aşamalı olarak azaltılır. Yemek yerken benzer zorluklar yaşayan bireyler; bir gastroenteroloji ya da KBB doktoruna muayene olarak durumun organik mi yoksa psikolojik mi olduğunu öğrendikten sonra psikolojik ise uygun bir psikoloğa başvurmalıdır.

Hayata kalma suçluluğu; doğal afetler, terör saldırıları, toplu işten çıkarmalar, pandemi ve hava kazaları gibi genellikle çok sayıda kişinin etkilendiği, fakat suçluluğu yaşayan kişinin diğer kişiler kadar zarar görmediği travmatik olaylardan sonra ortaya çıkar. Genellikle kurtarmaya çalıştıkları kişinin ölmesinden ya da diğer ölen kişiler için bir şey yapmadıkları için suçluluk duyar, onların ölümlerinden kendilerini sorumlu tutarlar.

Sosyopat kişiliğe sahip bir birey suçluluk duymaz, pişman olmaz, empati kuramaz, kontrol sahibi olmak ister, karşısındakini manipüle eder, dürtüsel davranır gibi toplumun yasalarına, kurallarına uymayan kişilik özelliklerine sahiptir. Bu yüzden, Sosyopat kişiliğe sahip bir birey toplumun normlarına adaptasyon sağlayamama ile ifade edilen sorumsuz ve agresif davranışları içerisinde barındıran Anti-sosyal Kişilik Bozukluğuna sahip bir birey olarak belirtilir.

Şefkat duygusu ile birey travmatize olmuş bireyin acısını duyar, fark eder, hisseder ve bu acıyı yatıştırmak için eylemlerde bulunur. Kökenindeki hisler ne kadar olumlu olsa da aşırı empati, merhamet ya da şefkat duymak yardım eden bireyi olumsuz etkileyebilir. Unutulmamalı ki yardım edenin de yardıma ihtiyacı vardır.

Utanç duygusu kişinin benliği ile ilgiliyken suçluluk duygusu belirli bir olay ile ilgili olarak ortaya çıkar. Genel olarak utancın benlik odaklı, suçluluğun davranış odaklı olduğu yargısı hakimdir. Utanç, bireyin kendisi için benimsemiş olduğu ideal olan veya başkalarının beklentilerine göre kendisinde algıladığı eksikliklerden kaynaklanır. Suçluluk ise önceden öngörülmüş ya da içselleştirilmiş standartlarda ihlallerin olmasıyla ortaya çıkar. Suçluluk duygusunun ortaya çıkmasında kişi yaptığı davranışın sorumluluğunu alır. Utanç ve suçluluk duygusunun benzeşen özellikleri olmasına rağmen ihlal veya başarısızlığın türü, benlik ve davranış ayrımı, davranış eğilimin türü gibi kriterler ile ayrışmaktadır.

Bireyin öz varlığı olan, bireye yaşadığını hissettiren, bireyi diğer kişilerden duygu, tutum ve davranış açısından ayıran benliktir. Benlik kavramı ele alındığında gerçek benlik, ideal benlik ve sahte benlik kavramlarından söz edilebilir. Sahte benlik, bireyin kendinden uzaklaşması ve yabancılaşmasıdır çünkü birey diğerlerinin beğeni ve onaylarına göre gerçek benliğinin üstünü örter.

Birey kendisinin farklı, aşağı veya görünmez olduğuna inandığında, grubun dışarısında kaldığını ya da dışarıda bırakıldığını düşündüğünde yaşamındaki baskın duygu yalnızlık olur. Birey kendini sosyal ortamdan izole eder. İzole yaşamın kökeninde çocukluk dönemindeki zorlayıcı anılar ya da üstün zekalı olmak ya da güzel olmak gibi olumlu görebileceğimiz özellikler de olabilir.

No-mobile fobia ifadesinin kısaltılışı şeklinde kullanılan nomofobia, akıllı cep telefonundan uzak kalmaktan, bu nedenle işlerin aksayacağından ve iletişimsiz kalınacağından kaynaklı bir korkudur. Telefon uygulamaları üzerinden oluşturulan kimlikler, kişinin gerçek hayatta iletişim yeteneklerini köreltir, sosyal becerilerini azaltır ve telefona bağımlı şekilde yaşamalarına neden olur.

Karamsar kişiler, olumlu yaşantılarını göz ardı ederler ve geçmiş ve gelecek olan olumsuzluklara odaklanırlar. Bir şeylerin ters gideceğine, bu tersliklerin etkilerinin kalıcı olacağına, girişimlerinin başarısız olacağına, tüm kötülüklerin onların başına geleceğine dair abartılı inançları vardır. Olumsuz düşünceleri tekrarla zihinlerinde döndürme anlamına gelen “ruminasyon” bu kişilerde sık görülür. Kaygılı, kararsız, şikayetçi, gergin, depresif özellikler gösterirler.

Bireylerin duygusal ve sosyal ihtiyaçlarından biri de onay alma ihtiyacıdır. Çocukluk döneminde aile ve çevre tarafından gösterilen onaylanma bireyin hayatında oldukça önemli bir yere sahiptir. Çocukluk döneminde onay alma ihtiyacı doğru bir şekilde karşılanmayan bireyler ilerleyen zamanlarda çevresinden onay almak için büyük bir çaba sarf etmektedir. Böylelikle erken çocukluk döneminde doğru bir şekilde karşılanmayan duygusal ihtiyaçlar yetişkinlik döneminde onay arayıcılığın yoğun bir şekilde ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.

Klimaterik süreç kadınların gelişimsel döneminin bir parçasıdır. Ergenlikte ilk regl kanamasının başlamasıyla üreme periyoduna giren kadınların regl kanamalarının sonlandığı, üreme periyodunun tamamlandığı bir süreçtir. Premenopoz, menopoz ve postmenepoz olmak üzere 3 dönemden oluşan bu süreçte kadınlarda gece terlemeleri, derinin kuruması/kalınlaşması, ruh halinde gerginlik, depresif semptomlar gibi çeşitli fiziksel ve psikolojik belirtiler ortaya çıkmaktadır.

Anne ve babanın tutumları, beklentileri ve ebeveynlik becerileri ile şekillenen ebeveynlik stilleri çocuğun sosyal ve fiziksel çevresindeki en etkili unsurlardan biridir. Ebeveynlik stilleri ebeveynin çocuğunun davranışlarını etkileme kontrolü ile tanımlanan talepkarlık ve ebeveynin çocuğunun ihtiyaçlarına ne kadar farkında olduğu boyutuna odaklanan duyarlılık faktörleri temelinde otoriter ebeveynlik, demokratik ebeveynlik, izin verici-hoşgörülü ebeveynlik, izin verici-ihmalkâr ebeveynlik olmak üzere dört temel ebeveynlik stiline ayrılmıştır.

Psikanalizin kurucusu Freud mitolojiden sonra Oedipus Kompleksi kavramını ortaya koymuştur. Gelişim dönemlerinden 3-6 yaş aralığına denk gelen sürece ödipal dönem denir. Bu dönemde çocuklar cinsel kimliklerinin farkına varırılar. Erkek çocuğun anneye duyduğu aşk ile baba gibi güçlü olmak ister, bunun karşısında babaya öfke hatta bazen nefret duyabilir. Ödipal kompleksi sağlıklı atlatamayan bağımlı erkekler ilerde evliliklerinde ve cinsel hayatlarında istedikleri doyumlara ulaşamazlar çünkü bilinçdışında anne yerine konan kişi ile cinsellikten suçluluk duyarlar.

Kısa süreli çözüm odaklı terapi, şu an ne yapılabileceği ile ilgili hızlı ve gerçekçi çözüm yolları bulmaya ve danışanın gelecek potansiyeline, problem çözme becerilerine odaklanır. Problemin yok edilmesi amacıyla şu an ne yapılması gerektiği üzerinde durur. Bu yüzden kısa süreli çözüm odaklı terapinin anahtar kelimesi değişimdir.

Düşüncelerimiz, duygularımız ve davranışlarımız farklı boyutların uçları arasında bulunur ve kişilik bu uçlar arasında bir yöne doğru hareket eder. Boyutlardan birinde bir uçta içe dönüklük diğeri uçta ise dışa dönüklüktür bulunur. İçe dönüklük ve dışa dönüklük kavramlarını ilk kez kullananlardan bir olan Jung, enerjinin içe yansımasını içe dönüklük, enerjini dışa yansımasını ise dışa dönüklük olarak adlandırmıştır. Sağlıklı bir kişilik için iki uç arasında bir denge sağlanmalıdır.

Her bireyin bebeklikten itibaren beslenme, barınma gibi fiziksel, bir gruba ait olmak gibi sosyal ya da ilgi, anlaşılmak, korunma gibi duygusal gereksinimleri vardır. Bir bireyin en iyi koşullarda barınma ya da yemek gereksinimlerinin karşılanması yeterli değildir. Duygusal gereksinimlerin de karşılanması gerekir. Bu gereksinimlerin karşılanmaması ile bireyde yakınmalar, yalnızlık, üzüntü gibi hisler ortaya çıkabilir.

Bireyin birine karşı hissettiği duygu ve beklentileri, başka birine karşı hissetmesi ve ondan beklemesine transferans denir. Transferans aktarım türleri 4 taneden oluşmaktadır. Bunlar; olumlu aktarım, olumsuz aktarım, aktarım nervozu ve karşıt aktarımdır.

Şizofreni, kişinin gerçeklikle bağlantısını kopartan sanrılar (yanlış inançlar) ve birtakım garip davranışlarla kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Halüsinasyonlar, konuşmada bozukluklar, sanrılar gibi aktif belirtiler görülebileceği gibi; dönem dönem depresyon, anksiyete, konuşmama, özbakımını aksatma, isteksizlik gibi pasif belirtiler de görülebilir. İşlevselliği önemli derecede etkileyebileceğinden dolayı mutlaka psikiyatriye başvurulmasını gerektirir ve süreç boyunca psikoterapi desteği de alınabilir.

Uçuş fobisi, uçmaktan ya da uçuşu hatırlatan durumlardan yoğun korku ve kaygı duyma, kaçınma ya da önlemler alma şeklinde tanımlanabilecek bir özgül fobi türüdür. Titreme, terleme, kalp çarpıntısı gibi fiziksel; uçuştan kaçınma, görevlilere sıkça sorular sorma gibi davranışsal ve zihinde felaket senaryoları kurma gibi bilişsel belirtileri olabilir. Çeşitli sebeplerden kaynaklanabilen uçuş fobisini yenmede bilişsel davranışçı terapi ya da EMDR gibi terapiler etkili olmaktadır.

Ortoreksiya nervoza, doğru ve sağlıklı beslenmeye yönelik aşırı saplantı içeren bir yeme bozukluğudur. Yeni tanımlanmış olarak sayılabilecek ortoreksiya nervoza, sağlıklı beslenme kültürünün popülerleşmesiyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır denilebilir. Bu bozukluğa sahip kişiler, sağlıksız olduklarını düşündükleri yiyeceklerden kaçınırlar. Belli yiyeceklerden uzak durarak büyük besin gruplarını diyetlerinden çıkarabilirler. Bu da zamanla yetersiz beslenmeye ve çeşitli hastalıklara yol açabilmektedir.

Freud, bilim dünyasında diğer bilim insanları tarafından en çok eleştirilen bilim insanı olmasına rağmen ortaya attıkları arasında doğruluğu en çok kabul gören kavram, parafrakstır. Bu nedenle, bu kavramın gülünç bulunması yerine bu kavram üzerinde daha çok düşünülmelidir. Bu sayede, karşımızdakilerin söylemek istediği ama söyleyemediği veya kendimizle ilgili gerçekleri yakalayıp daha sağlıklı ilişkiler kurabilir ya da devam eden sağlıksız ilişkilerimizi gözden geçirme fırsatı yakalayabiliriz.

Aile bir geçmişi paylaşan, ortak bağları olan, iş birliği içeresinde hareket eden ve en az iki bireyin bir arada bulunduğu yapıdır. Ailelerin yapısı kendine özeldir ancak yapılan araştırmalar doğrultusunda her ailenin yapısında olan ortak birleşenler vardır. Yaşayan ve sürekli değişim içerisinde olan aile, denge ve bütünlük arayışı içerisindedir. İşlevsel bir aile etkili hiyerarşi, işlevsel koalisyonlar ve belirgin sınırlar barındırır.

Duygusal zekâ (EQ) kişilerin duygularının farkında olma, duygularla başa çıkma, kendini motive etme, başkalarının duygularını fark etme, ilişkileri yürütebilme yeteneğini belirleyen bir zekâ türüdür. EQ yetenekleri yüksek olan bir birey diğer insanlarla daha rahat iletişim kurar, başkalarını daha rahat anlar, romantik ilişkilerde daha başarılıdır ve iş hayatını daha kolay yönetir. Kişinin kendi mutluluğunu ve çevresindekileri mutlu etme potansiyelini oldukça fazla etkileyen EQ, sosyal bir canlı olan insan için son derece kıymetlidir. IQ’nun aksine hayatın her döneminde ve daha hızlı bir şekilde gelişebilen duygusal zekâ, sosyal çevreden ve özellikle aileden çok etkilenir. Yüksek EQ düzeyine sahip çocuklar yetiştirmek adına en büyük görev aileye düşmektedir ve ailelerin izleyebileceği yollar mevcuttur.

Araştırmaya dayalı neredeyse tek yöntem olan Gottman Çift Terapisi, Julia ve John Gottman tarafından geliştirilmiştir. Gottman yöntemine göre ilişkilerdeki bazı çatışmalar çözülmez ve daimidir. Bu nedenle terapi yöntemleri çatışmaları çözmeye değil çatışmayı yönetmeye odaklanmaktadır. Bu yöntem ilişkilerdeki yakınlığı ve arkadaşlığı pekiştirmek için temel becerileri öğretmeyi hedefler.

Kişilik, bireye özgü olan, bireyi eşsiz yapan özelliklerin bütünüdür. Kişiliğimiz düşüncelerimizi, duygularımızı ve davranışlarımızı içerir. Bireyin düşünme, davranış ve duygularında bozulmalar ve kişinin uçlarda olması ile kişilik bozuklukları görülmektedir. C kümesi kişilik bozukluğu içerisinde bulunan çekingen, bağımlı ve obsesif kompulsif kişilik bozukluğuna sahip bireylerde genel gerginlik, endişe ve korkaklık gözlemlenmektedir.

Boşanma, boşanan eşler ve çevreleri için karmaşık boyutları olan psikolojik ve sosyal bir süreçtir. Doğduğumuz andan itibaren farklı psikolojik ve sosyal evrelerden geçeriz. Evlenmeye hazırlık sürecinde belli aşamalar varken boşanma süreci içinde de aşamalar vardır. Bu aşamaları belirlemek için farklı çalımalar yapılmış ve modeller oluşturulmuştur. Bu modellerden biri hayal kırıklığı, erozyon, ayrışma, fiziksel ayrılık, yas, ikinci ergenlik ve sıkı çalışma olmak üzere yedi aşamadan oluşan Kessler’in modelidir. Modeli incelerken atlanılmaması gereken önemli bir nokta insanın biricik doğasıdır. Bu yüzden aşamaların kesin sınırları ve sıraları yoktur ve bireylere göre farklılık gösterebilir.

İlişkilerimizde duygularımızı ifade etmek için beş sevgi dili kullanırız. Bu sevgi dilleri; olumlu- onaylayıcı sözler, kaliteli zaman, hediye almak, hizmet-yardım eylemleri ve fiziksel temastır. İlişkilerimizde duygularımızı ifade etme şeklimiz ve bunun partnerimiz tarafından nasıl algılandığına bağlı olarak ilişkileri etkiler. Hepimizin sevgiyi alma ve verme dili birbirinden farklı olabilir. Bu yüzden hem kendi sevgi dilimizi hem de partnerimizin sevgi dilini bilmemiz daha derin ve sağlıklı ilişki kurabilmemiz açısından önemlidir.

Şizoid kişilik bozukluğu, insanlarla ilişki kurmaktan hoşlanmama, içe kapanma, tek başına olabileceği etkinliklerden keyif alma ile kendini gösterir. Bireyin kendini korumak için bir savunma aracı olarak kendi iç dünyasına yöneldiği düşünülmektedir.

Damgalama, bir kişi veya grubu hedef alan aşağılayıcı, bireyi değersiz ve kimi zaman insandışı hissettiren etiketlemelerdir. Kişi toplum tarafından dışlanır ve ötekileştirilir. Psikolojik rahatsızlıkların damgalamaya maruz kalması sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Damgalama, kişinin uyum sağlamasını zorlaştıran ve yaşam kalitesini oldukça düşüren bir kavramdır. Kişinin toplum tarafından damgalanacağına dair endişesi psikolojik destek alma davranışını da etkileyebilmektedir.

Bellek yaşam boyu öğrendiklerimizi, deneyimlerimizi, geçmiş yaşantılarımızı saklar ve kusursuz değildir. Doğruluğundan emin oluğumuz anıyı ya da hiç yaşamamış olduğumuz anıyı oldukça detaylı bir şekilde ve hiç yaşamamış olduğumuz duygularla hatırlayabiliriz. Yani sahte anılar oluşturabilir ve bu sahte anıları savunabiliriz.

İlişkiyi sürdürme davranışlarının ise 5 stratejik davranışı vardır ve bu stratejiler güçlü ilişkilerin temelini oluşturur. Bu stratejiler; güvence, olumluluk, açıklık, paylaşılan sosyal çevre ve paylaşılan görevlerdir. İlişkiyi devam ettirme stratejilerinin sürdürülmesinde en önemli noktalardan biri bu davranışı partneri tarafından fark edildiğini ve takdir edildiğini bilmektir. İlişkilerin mutlu bir şekilde devam etmesi için hem çaba hem de ilişkiyi sürdürme stratejilerinin kullanılması ve bu stratejiler kullanıldığında da takdir edilmek önemlidir.

Toksik ilişki, kişinin fiziksel, duygusal ve psikolojik olarak tehdit altında hissettiği, aşağılama ve zarar veren davranışların çokça bulunduğu, partnerlerin sürekli en kötü yönünün aktif halde olduğu fakat buna rağmen bitirilemeyen ilişki türü olarak tanımlanabilir. Toksik ilişki içerisindeyseniz sürekli aşağılanıyor, kullanılıyor, problem olan sizmişsiniz gibi hissedebilirsiniz. Uzun vadede, tüm bu faktörler sağlığınıza zarar verir ve içki içmek, duygusal yemek yemek gibi sağlıksız başa çıkma yolları geliştirebilirsiniz.

Duygusal emek veya duygusal işçilik; çalışanların gerçek duygularının yerine kurumların talep ettiği duyguları hissetmesi ve göstermesidir. Çalışanlar kurumsal amaçlarını elde etmek için duygularını gösterimi konusunda var olan kurallara uymak zorundadır. Duygusal emek, çalışanların iş hayatında yüz ve vücut ifadelerini kontrol edebilmesidir. Duygusal emek, müşterilere etkileşim gerektiren veya hizmet sektörü olarak adlandırılan tüm işlerde karşımıza çıkmaktadır. Müşteri etkileşiminin daha yoğun olduğu işlerde, duygusal emek önemli bir stres kaynağı halinde gelebilmektedir.

Genellikle kan ve enjeksiyon fobisi halk arasında yaygın olarak kan tutması olarak bilinmektedir. Bu korkuya sahip kişiler belirgin olarak kan gördüklerinde, diş ve diğer tıbbi tedavilerde, kulak deldirmede ve iğne yapılma sırasında yoğun bir şekilde korku duymaktadır ve sıklıkla bayılma gerçekleşmektedir.

Dürtü bireyi tepki vermeye yönelten enerjiyi içeren amacı, nesnesi ve baskısı olan güçtür. İnsanın iki temel dürtüsü yaşam ve ölümdür. Bu iki temel dürtü birbirine zıt gibi görünse de iç içedir ve birbirinin tamamlayıcısıdır. Bireyin bütün dürtüleri yaşamı devam ettirmeyi ve cinselliği içeren yaşam dürtüsü (Eros) ile saldırganlığı ve inorganik olana dönüşü içeren ölüm dürtüsü (Thanatos) arasında yer alır.

Ölüm ve yaşam kavramı hayata birlikte bir bütünlük sağlamaktadır. Kişilerin bir gün öleceğine dair var olan gerçekliği ve farkındalığı düşüncelerine, davranışlarına ve duygularına bir ölçüde yansımaktadır. Kaçınılmaz ve belirsiz olan ölüm bazı bireylerin üzerinde büyük bir kaygı oluşturabilir. Böylelikle kişi ölüm fikrinin vermiş olduğu kaygıyla baş edebilmek için ölümü inkar edebilir ve düşüncelerini bastırma şeklinde bir savunma sergileyebilir.